Biến trong Python là khái niệm nền tảng mà bất kỳ người mới học lập trình nào cũng phải nắm vững nếu muốn viết được chương trình rõ ràng và dễ bảo trì. Hiểu đúng về cách khai báo, đặt tên và sử dụng biến sẽ giúp bạn làm chủ các bài tập từ đơn giản đến nâng cao. Hãy cùng CodeGym Đà Nẵng khám phá chi tiết về biến trong Python ở bài viết dưới đây để xây được nền tảng thật vững cho hành trình trở thành lập trình viên Python.

Xem thêm:

• 100+ bài tập Python có lời giải (code mẫu)
• 150+ bài tập JavaScript cơ bản kèm lời giải chi tiết
• Cách khai báo biến trong Java

Biến là gì?

Trong các bài toán đại số, bạn thường bắt gặp những ký hiệu như x, y, a, b… Đây đều là những biến không mang giá trị cố định mà chỉ đại diện cho một dữ liệu có thể thay đổi. Chính khái niệm này cũng được áp dụng tương tự khi nói về biến trong Python.

Biến là yếu tố nền tảng giúp lưu trữ và xử lý dữ liệu trong mọi chương trình lập trình (Nguồn: Internet)

Trong lập trình, biến trong Python là một tên dùng để đại diện cho một vùng nhớ trong RAM, nơi lưu trữ dữ liệu phục vụ cho quá trình xử lý. Khi bạn gán một giá trị cho biến, Python sẽ ghi nhận và lưu trữ giá trị đó, đồng thời cho phép bạn truy xuất và sử dụng lại bất cứ lúc nào trong chương trình. Mỗi khi khai báo biến, hệ thống sẽ tự động cấp phát một không gian bộ nhớ tương ứng.

Có thể nói, biến trong Python là thành phần cốt lõi, đóng vai trò quan trọng trong mọi chương trình, từ những đoạn code đơn giản cho người mới học đến các hệ thống phần mềm phức tạp. Không thể xây dựng logic hay thao tác dữ liệu nếu thiếu đi sự tồn tại của biến.

Vì sao cần có biến?

Biến trong Python tồn tại để giúp bạn lưu trữ, quản lý và thao tác dữ liệu một cách chủ động thay vì phải làm việc với các giá trị rời rạc. Thay vì viết đi viết lại cùng một con số hay một chuỗi ký tự ở nhiều chỗ, bạn chỉ cần gán nó vào một biến rồi sử dụng biến đó xuyên suốt chương trình. Điều này giúp mã nguồn gọn gàng, dễ đọc và hạn chế sai sót khi cần chỉnh sửa.

Khi giải quyết một bài toán thực tế, chương trình thường phải trải qua nhiều bước xử lý khác nhau. Biến trong Python chính là nơi giữ lại kết quả trung gian của từng bước, để bước tiếp theo có thể dùng lại mà không cần tính toán từ đầu. Nhờ đó, chương trình chạy hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian xử lý và tránh lặp lại những đoạn code không cần thiết.

Cần có biến để lưu trữ và thay đổi dữ liệu, giúp chương trình xử lý thông tin linh hoạt và logic hơn (Nguồn: Internet)

Biến cũng là yếu tố quan trọng để xây dựng logic chương trình. Mọi cấu trúc điều kiện, vòng lặp, hàm hay thuật toán đều xoay quanh việc kiểm tra và thay đổi giá trị của các biến. Bạn không thể viết được một chương trình tương tác như nhập dữ liệu từ bàn phím, xử lý thông tin người dùng hay lưu trạng thái ứng dụng nếu không sử dụng biến trong Python.

Ngoài ra, việc đặt tên biến có ý nghĩa còn giúp người khác dễ dàng hiểu được đoạn code bạn viết. Khi nhìn vào những cái tên rõ ràng như so_luong_sinh_vien, diem_trung_binh hay tong_tien, lập trình viên khác sẽ nhanh chóng nắm được dữ liệu mà chương trình đang xử lý. Điều này đặc biệt quan trọng khi làm việc nhóm hoặc bảo trì các dự án lớn.

Tóm lại, biến trong Python không chỉ là nơi lưu trữ dữ liệu mà còn là nền tảng để tổ chức, điều khiển và mở rộng chương trình. Nếu hiểu rõ vai trò của biến và biết cách sử dụng chúng một cách hợp lý, bạn sẽ viết được những đoạn code sạch, dễ hiểu và sẵn sàng cho các bài toán phức tạp hơn sau này.

Xem thêm:

• Khóa lập trình Web Python
• Khóa lập trình Web Python Part-time

Những quy tắc khi sử dụng biến trong Python

• Tên biến phải được viết bắt đầu bằng một chữ cái hoặc ký tự underscore, tức dấu gạch dưới _.
• Bạn không thể đặt tên biến mở đầu bằng chữ số. Tuy nhiên, sau ký tự đầu tiên, bạn có thể sử dụng kết hợp chữ, số và dấu gạch dưới để tạo tên biến phù hợp.
• Mỗi biến trong Python cần có tên riêng biệt, không được trùng với những biến đã tồn tại trong cùng file làm việc.
• Tên biến không được sử dụng các từ khóa dành riêng của Python như def, del, class, return và các lệnh nội bộ khác.
• Tên biến nên thể hiện rõ ý nghĩa của dữ liệu, giúp code dễ hiểu và dễ bảo trì, hạn chế sử dụng những ký tự hoặc từ quá chung chung như x, y, a, b.

Ví dụ: Tên biến có thể bắt đầu bằng một chữ kèm số và dấu như thế này:

Đặt tên biến đúng: 

employee_name = “CodeGym Đà Nẵng”

customer_age = 20

_API = “https://danang.codegym.vn”

Đặt tên biến sai: 

1st = “Le Van”

$name = “Hoàng”

Khai báo biến trong Python

Cú pháp khai báo biến trong Python:

name_variable = value

Trong đó: 

name_variable: là tên của biến được khai báo.

value: giá trị của biến.

Ví dụ: 

# Khai báo biến và gán giá trị 

age = 25 

name = "John" 

is_male = True 

# Sử dụng biến trong các phép toán 

year_of_birth = 2023 - age 

# In giá trị của biến 

print("Tên: ", name) 

print("Tuổi: ", age) 

print("Năm sinh: ", year_of_birth) 

print("Nam giới: ", is_male)

Trong đoạn code trên, ta đã khai báo các biến “age”, “name”, “is_male” và sử dụng chúng trong các phép toán và in ra giá trị tương ứng. Với việc sử dụng biến, chương trình trở nên linh hoạt và có thể thay đổi dễ dàng theo yêu cầu.

Việc sử dụng biến trong ngôn ngữ lập trình giúp tăng tính tái sử dụng mã nguồn, tăng khả năng tương tác và xử lý dữ liệu, làm cho chương trình trở nên linh hoạt và mạnh mẽ hơn.

Xóa biến trong Python

Ngoài thao tác khai báo biến trong Python, bạn cũng có thể chủ động xóa biến để giải phóng bộ nhớ hoặc đảm bảo biến đó không còn được sử dụng trong chương trình nữa. Trong Python, lệnh dùng để xóa biến là del với cách viết như sau:

domain = "online.codegym.vn"

del domain

print(domain)

Khi một biến đã bị xóa bằng lệnh del, Python sẽ xem như biến đó chưa từng được khai báo. Vì vậy, nếu bạn tiếp tục dùng lại tên biến mà không khai báo mới, chương trình sẽ báo lỗi NameError. Bạn cũng cần ghi nhớ rằng chỉ những biến đã được khai báo hợp lệ trước đó mới có thể xóa bằng lệnh del.

Kiểm tra dữ liệu của biến

Không như đa số các ngôn ngữ lập trình khác, trong Python khi ta khai báo biến và gán giá trị cho biến thì Python sẽ tự nhận biết kiểu dữ liệu của biến, và để kiểm tra một biến có kiểu dữ liệu gì Python cung cấp cho người dùng hàm type().

Ví dụ: 

# Khai báo biến và gán giá trị 

age = 25 

name = "John" 

print(type(age)) 

Kết quả hiển thị: <class 'int'> #Kiểu số nguyên integer

print(type(name)) 

Kết quả hiển thị: <class 'str'> #Kiểu chuỗi String

Biến trong Python là nền tảng cốt lõi giúp bạn làm chủ cách lưu trữ và xử lý dữ liệu trong mọi chương trình, từ những bài tập nhập môn đến các dự án thực tế phức tạp. Khi hiểu rõ cách khai báo, sử dụng và quản lý biến, bạn sẽ xây dựng được tư duy lập trình vững chắc và viết code hiệu quả hơn.

Nếu bạn muốn nắm chắc kiến thức về Biến trong Python và phát triển kỹ năng chuyên sâu hơn, hãy tham gia khóa Python Cơ bản, Python Nâng cao hoặc Python Fullstack hiện đang ưu đãi 10%. Đừng bỏ lỡ cơ hội học tập chất lượng cùng CodeGym Đà Nẵng, hãy điền thông tin để được tư vấn chi tiết về khóa học phù hợp với bạn.